Ga naar de inhoud

Proeflezers

  • door
lezersreis - hoeveel boeken verkopen - proeflezers

Proeflezer gezocht? Plaats een berichtje op Instagram en er is een grote kans dat je al snel meerdere – gratis – proeflezers hebt gevonden. Maar wat doet een proeflezer eigenlijk? Wat verwacht je van die persoon? Waarom zou je een proeflezer inschakelen?

Wat doet een proeflezer?

De naam zegt het eigenlijk al; een proeflezer leest een boek op proef. Om te laten weten wat hij van het verhaal vindt, welke verbeterpunten er zijn. Een proeflezer leest het boek als de schrijver klaar is met het verhaal, maar het nog niet gepubliceerd is. Veel proeflezers doen dit gratis, of tegen een kleine vergoeding of in ruil voor iets. Zo kun je bijvoorbeeld met meerdere schrijvers afspreken om elkaars verhalen proef te lezen. Of misschien vind jij een boekenblogger die heel graag jouw boek wil proeflezen. Proeflezers kunnen waardevolle bijdragen leveren aan jouw nieuwe boek.

Waarom zou je een proeflezer inschakelen?

Door proeflezers in te schakelen krijg je, ruim voor je manuscript wordt uitgegeven, al feedback op het verhaal door mensen die potentiële lezers voor het boek zouden zijn. Wat vinden zij leuk aan het verhaal? Wat vinden ze niet leuk? Wat missen ze? Wat zouden ze veranderen? Door een proeflezer om input te vragen, krijg je te maken met nieuwe perspectieven. Dat betekent natuurlijk niet dat je alles moet veranderen wat een proeflezer aangeeft! Laat het verhaal door vijf mensen lezen en de kans is vrij groot dat je vijf verschillende meningen krijgt. Vinden echter drie van die vijf mensen dat er wat mist, of dat iets onduidelijk is? Dan is de kans groot dat toekomstige lezers daar hetzelfde over denken waardoor het een goed idee is om het aan te passen.

Waar let een proeflezer op?

Verschillende schrijvers hebben verschillende verwachtingen van proeflezers, maar verschillende proeflezers letten ook op verschillende dingen in een manuscript. De ene proeflezer let misschien vooral op de stijl of de structuur van de tekst. Zijn alle zinnen goed geformuleerd? Vormen ze daarmee een logisch geheel? Is het verhaal begrijpelijk voor de doelgroep? Zijn er stopwoordjes die irritant vaak voorkomen? Staan er dingen in die overbodig zijn? Zijn de personages geloofwaardig (en interessant)?

Maar een tekst moet natuurlijk ook kloppen; zijn alle feiten in de tekst juist? Kloppen alle termen die gebruikt worden? Klopt de verhaallijn?

Belangrijker is misschien wel; wat verwacht jij, als schrijver, van de proeflezer? Waar wil jij dat deze persoon op let? Je hebt zelf vast twijfels bij enkele punten in het verhaal. Het is handig om van tevoren een lijstje te maken waar de proeflezer op moet letten.

Kun je altijd dezelfde proeflezers inschakelen?

Het antwoord op deze vraag kan zowel ja als nee zijn. Het is ontzettend fijn als je iemand (of misschien zelfs meerdere personen) hebt die altijd voor je wil proeflezen! Is deze persoon daarna ook nog eens kritisch, en heb je écht wat aan de feedback? Dan moet je ontzettend blij zijn met de proeflezer! Maar door elke keer dezelfde proeflezer(s) te vragen, komt er nooit een nieuwe kijk op jouw manuscripten. Ik zou daarom voor elk manuscript minimaal één nieuwe proeflezer zoeken.

En nee, dan bedoel ik niet door een berichtje op Instagram te plaatsen om je fans te vragen of iemand dat wil doen. Want; natuurlijk willen die dat doen! Die laten de kans om als een van de eersten jouw nieuwste manuscript te mogen lezen, ruim voor publicatie, natuurlijk niet aan zich voorbijgaan. Maar iemand die fan is van jouw werk; hoeveel feedback, waar je echt iets mee kunt, ga je krijgen van die persoon?

Daarnaast is het natuurlijk heel leuk als een familielid of kennis je wil helpen met proeflezen. Maar de kans is groot dat je dan niet veel kritische opmerkingen krijgt waar je iets mee kunt doen. Stel dat je beste vriend(in) je boek proefleest; die vindt het sowieso geweldig dat je een boek hebt geschreven. Die zou er waarschijnlijk nooit kritiek op durven geven, hoe slecht hij of zij het ook vindt. Natuurlijk kun je een bekende inschakelen om te proeflezen, maar houd er dan wel rekening mee dat je waarschijnlijk niet zoveel kritische vragen en opmerkingen krijgt als bij een onbekende.

Moet je na de proeflezers dan nog een tekstcorrector inschakelen?

Daar is maar één juist antwoord op: ja!

Een proeflezer is niet hetzelfde als een tekstcorrector. Uiteraard kan een proeflezer kleine foutjes uit de tekst halen, maar dat is niet waar een proeflezer voor bedoeld is.